Πώς φορολογείται το...χαρτζιλίκι

Πολίτης που δεν είχε εισοδήματα, κατά το 2011, γιατί έχασε τη δουλειά του στα τέλη του 2010, στηρίζεται οικονομικά από τον πατέρα του που είναι συνταξιούχος. Το «αμάρτημά» του βέβαια είναι ότι διατήρησε στην κατοχή του, το ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητό του, τις δαπάνες του οποίου, στην ουσία και κατά μία έννοια, χρηματοδοτεί ο γονέας του, ο οποίος και εξυπηρετείται ταυτόχρονα στις μετακινήσεις του. Διαμένει (φιλοξενείται) σε διαμέρισμα, του οποίου έχει την ψιλή κυριότητα, ενώ την επικαρπία, ως είθισται, έχει κρατήσει ο πατέρας του.
Θα αναρωτηθεί κάποιος: «Μήπως εργάζεται κάπου και αμείβεται ανασφάλιστος; (μαύρα)». Με διαβεβαίωσε ότι δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Το δέχθηκα, γιατί ο τομέας της εργασιακής ειδικότητάς του, κατά το 2011, βρέθηκε σε βαθιά ύφεση. Ανεξάρτητα όμως από αυτό, και αν ακόμη υπάρχει αυτή η παρανομία, δεν ευθύνεται μόνον ο πολίτης, αλλά μια σειρά προβλημάτων στο τεράστιο ζήτημα της απασχόλησης, που δεν έχει καταφέρει να  λύσει η πολιτεία και η κοινωνία. Έχουμε κουραστεί να διαβάζουμε στον τύπο και να ακούμε ανακοινώσεις ότι, «σε τόσα δις υπολογίζεται η ανασφάλιστη εργασία, ότι τόσα δις χάνονται από τα ασφαλιστικά ταμεία κ.λπ. κ.λπ.». Το μόνο που έχει γίνει είναι η νομοθέτηση και επιβολή  υπέρογκων και εξαντλητικών προστίμων από το Υπουργείο Εργασίας (ΣΕΠΕ) για την τυπολατρική εφαρμογή ανούσιων και άχρηστων διατάξεων (ως άλλος ΚΒΣ), που σε καμία περίπτωση δεν βοηθούν προς την κατεύθυνση της μείωσης του παράνομου αυτού φαινομένου.
Ασφαλώς, το συμπέρασμα που προκύπτει από την παρακάτω ανάλυση, είναι ότι η απρόσωπη πολιτεία, ό «άρχων» του φορολογικού συστήματος, αντί να προσπαθήσει να λύσει το πρόβλημα αυτό, από κοινού με τις αρμόδιες υπηρεσίες απασχόλησης, μέσω  ενημέρωσης και κινήτρων για την ασφαλισμένη εργασία, επιβάλλει (με την θεσμοθέτηση άδικων τεκμηρίων) ποινή, σε όσους δεν θα καταφέρουν να δηλώσουν πραγματικό εισόδημα.
Επεξεργαζόμαστε τα εξής δεδομένα:
1. Εισόδημα από συντάξεις του πατέρα για το 2011: 20.000 ευρώ. Το εισόδημα αυτό καλύπτει το ατομικό του τεκμήριο (δεν υπάρχει σύζυγος) και το τεκμήριο της χρήσης του διαμερίσματος, όπου διαμένει με τον γιο του (επικαρπία).
2. Η συνολική φορολογική επιβάρυνση του εισοδήματος αυτού, ανεξαρτήτως της παρακράτησης του φόρου που έγινε στη πηγή, ή τυχόν δαπανών που δηλώνονται (ιατρικά έξοδα κ.λπ.) και ποσοστό τους μειώνει τον φόρο, είναι 2.420 ευρώ.
3. Ο γιος, του οποίου η ηλικία υπερβαίνει τα 30 έτη, μη δηλώνοντας πραγματικό εισόδημα, αλλά υποχρεούμενος σε υποβολή δήλωσης λόγω της κατοχής του ΙΧΕ, θα φορολογηθεί σε εισόδημα σχηματιζόμενο από τις αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες του άρθρου 16, ήτοι ελάχιστη ατομική αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης 3.000 ευρώ και τεκμήριο διαβίωσης για το αυτοκίνητο 3.220 ευρώ.
4. Η επιβάρυνση για το παραπάνω εισόδημα των 6.220 ευρώ είναι 122 ευρώ (συν προκαταβολή φόρου 67,10 ευρώ). Σύνολο 189,10 ευρώ. Βέβαια, ο φόρος θα «μείνει» σε αυτό το ποσό, με την προϋπόθεση ότι θα δηλωθεί ποσό δαπανών για αγορά αγαθών και λήψη υπηρεσιών (6.220 Χ 25% = 1.555 ευρώ), παρόλο που ο φορολογούμενος δεν έχει στην πραγματικότητα εισόδημα.
5. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο πατέρας θα μπορούσε να καλύψει με το εισόδημά του και το τεκμήριο του αυτοκινήτου (αν η μεταβίβαση είχε γίνει τους πρώτους μήνες του 2011), αλλά με το δεδομένο ότι δεν διαθέτει άδεια οδήγησης, ενώ δεν μπορεί να την αποκτήσει λόγω ηλικίας, θα υπήρχε κάποιο κενό ως προς τον πραγματικό κάτοχο και χρήστη του αυτοκινήτου. Εξάλλου, σε περίπτωση συγκυριότητας, η μεταβίβαση θα χαρακτηριζόταν εικονική και το τεκμήριο θα υπολογιζόταν αυτοτελώς για κάθε συγκύριο (άρθρο 16, περ. γ).
Αποδεχόμενοι λοιπόν τα παραπάνω στοιχεία που προσκόμισε ο ως άνω υπόχρεος φορολογούμενος πολίτης και εκτιμώντας την ειλικρίνειά του, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι στην ιδιωτική του οικονομία χρησιμοποιεί μέρος του εισοδήματος του πατέρα του, το οποίο έχει ήδη φορολογηθεί. Συνεπώς, το «θεωρητικό» εισόδημα των 6.220 ευρώ, επί του οποίου υπολογίζεται και καταβάλλεται φόρος και προκαταβολή φόρου, δεν είναι τίποτε περισσότερο από το καθημερινό βοήθημα που ο πατέρας χορηγεί στο παιδί του, υποστηρίζοντας την επαγγελματική του ανεργία. Ο λαός το αποκαλεί «χαρτζιλίκι», λέξη τούρκικης προέλευσης που αναφέρεται σε ένα μικρό χρηματικό ποσό για να καλυφθούν ατομικά έξοδα. Άρα, το φορολογητέο εισόδημα των 20.000 ευρώ του πατέρα, γίνεται 26.220 ευρώ, εφόσον φιλοξενεί το παιδί του με τα δεδομένα στοιχεία που παραθέσαμε, εισόδημα φορολογούμενο ωστόσο διακεκριμένα, για κάθε υπόχρεο. Δηλαδή, το 6.220 ευρώ βρίσκεται μέσα στο 20.000, αλλά ταυτόχρονα «ξεχωρίζεται» από αυτό και φορολογείται εξ αρχής, αφήνοντας όμως ανέπαφο το φορολογητέο 20.000 του πατέρα.
Έτσι, το είδαμε και αυτό.
Πώς, δηλαδή φορολογείται το...χαρτζιλίκι.
Υπάρχει βέβαια η δυνατότητα της επίκλησης κεφαλαίου που σχηματίσθηκε κατά τα  προηγούμενα οικονομικά έτη, «όπλο» το οποίο, σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους.
Πάντως, θα πρέπει να προσθέσουμε και την αισιόδοξη νότα στα παραπάνω εκτεθέντα. Ο συγκεκριμένος πολίτης μετά από επίπονες προσπάθειες, ήδη απασχολείται ως μισθωτός (αφού δεν κατάφερε να ανασυστήσει την μικρή οικογενειακή επιχείρηση), οπότε κατά το επόμενο οικονομικό έτος θα ελπίζει στην φορολόγηση του πραγματικού του εισοδήματος.
Ας ελπίσουμε δε όλοι, ότι θα εκλογικευθεί το φορολογικό σύστημα και δεν θα υπάρξει στο μέλλον άλλο οικονομικό έτος...2012.
Με την ελπίδα ζούμε...
Νίκος Σγουρινάκης