Gadgets: ευαισθησία και... υποκρισία

Πόσο καλές μπορούν να είναι οι ανθρωπιστικές προθέσεις... στη θεωρία και μόνο;

Συζητήσεις επί συζητήσεων δημιούργησε χθεσινό άρθρο των New York Times, το οποίο θίγει για πολλοστή φορά το θέμα των θέσεων εργασίας που προσφέρουν στην εκεί αγορά κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας όπως η Apple. Tέτοιο καιρό περίπου πέρυσι ο Barack Obama είχε ρωτήσει ευθέως τον Steve Jobs για ποιό λόγο όλα τα προϊόντα της εταιρείας του κατασκευάζονται στην Κίνα αντί στις ΗΠΑ, στερώντας έτσι εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εγρασίας από Αμερικανούς υπηκόους. Ο Jobs, ευθύς όπως πάντα, είχε τότε απαντήσει: "Αυτές οι θέσεις εργασίας που έχουν χαθεί, δεν πρόκειται να ξαναγυρίσουν στις ΗΠΑ". Οι... politically correct αντιδράσεις τότε ήταν, φυσικά, έντονες έως πολύ έντονες. Και - εν όψει προεκλογικής περιόδου... τίποτε δεν είναι τυχαίο - τις τελευταίες 24 ώρες, επανήλθαν.

Έχουν, ωστόσο, οι φωνές αυτές νόημα ή είναι απλώς υποκριτικές; Δεν έχουμε αμφιβολία για την απάντηση - και ίσως έχει νόημα να εξηγήσουμε το γιατί, καθώς το 2012 προβλέπεται επίσης δύσκολη χρονιά και... δωρεάν ανθρωπισμό θα εισπράξουμε, υποψιαζόμαστε, από πολλές κατευθύνσεις. Πάλι.

Οι ΗΠΑ δικαιούνται να προβάλλουν τον εαυτό τους ως "λίκνο της τεχνολογίας": χώρα όπου συμβαίνουν πολλές από τις καθοριστικές εξελίξεις στην αγορά αυτή. Δεν παύουν ωστόσο να είναι και η χώρα που εκφράζει περισσότερο το καπιταλιστικό σύστημα: τους νόμους της αγοράς και της ζήτησης, το αδυσώπητο κυνήγι για υψηλά κέρδη, την μεγάλη κεφαλαιοποίηση στα χρηματιστήρια και όλα τα υπόλοιπα σχετικά. Ο τρόπος σκέψης των ΗΠΑ ως χώρα και αγορά είναι, καλώς ή κακώς, αυτός - πώς μπορεί λοιπόν κάποιος να ζητήσει από μία αμιγώς αμερικανική εταιρεία, όπως η Apple, να έχει... άλλη συλλογιστική;

Εκεί βρίσκεται ουσιαστικά το "φάουλ" στις "πατριωτικές" φωνές που ζητούν πίσω τις χαμένες αμερικανικές θέσεις εργασίας. Κατ' επέκταση, δε, και στις φωνές όλων μας, που... πολύ της μοδός γίνεται από καιρό σε καιρό να τις υψώνουμε για "τους καημένους τους Κινέζους είλωτες", των οποίων όμως τον ιδρώτα εισπράττουμε στα προϊόντα της Apple χωρίς καμία τύψη. Ο Jobs το είχε πει με νούμερα: ένα iPhone κοστίζει στην Κίνα 65 δολάρια λιγότερα να κατασκευαστεί απ' ότι θα κόστιζε στις ΗΠΑ. Οι εργάτες στην Κίνα δουλεύουν για 1.5 δολάριο την ώρα και αμισθί σε υπερωρίες πέραν του 12ώρου (που είναι το σύνηθες), έξι ημέρες την εβδομάδα. Μένουν μέσα στα ίδια τα εργοστάσια παραγωγής, "στοιβάζονται" κατά δεκάδες σε ασφυκτικούς χώρους και θα εκτελέσουν δεύτερη βάρδια στην ίδια ημέρα χωρίς συζήτηση. Στις ΗΠΑ, προφανώς, αυτά δεν θα συνέβαιναν ποτέ.

Είναι όλα τα παραπάνω άσχημα; Είναι. Είναι όμως αυτό που θα έκανε οποιαδήποτε εταιρεία για να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της; Στη συλλογιστική λειτουργίας των αμερικανικών εταιρειών, είναι. Γι' αυτό άλλωστε τις επιβραβεύουν τα χρηματιστήρια ως επικερδείς (δημιουργώντας πρόσθετη πλασματική "αξία" γι' αυτές) και γι' αυτό εμείς ως καταναλωτές κάνουμε εν τέλει "τα στραβά μάτια", όντας εν πολλοίς συνένοχοι. Γιατί προτιμάμε ένα iPhone 4S στα €650 παρά στα €850 ή και περισσότερα που θα κόστιζε αν κατασκευαζόταν στις ΗΠΑ. Η Apple βέβαια θα μπορούσε να μειώσει τα περιθώρια κέρδους της - στα €650 του iPhone 4S έχει €300 κέρδος σχεδόν - αλλά τότε... τα χρηματιστήρια και "οι αγορές" (sic) δεν θα ήταν ευτυχείς, θα ήταν; Αλοίμονο.

Η Apple και κάθε άλλη τεχνολογική εταιρεία έχει πολλούς πρακτικούς λόγους για τους οποίους κάνει την συναρμολόγηση και συσκευασία των προϊόντων της στην Κίνα. Τα υποσυστήματα των Η/Υ, κινητών, tablet και κάθε είδους gadget κατασκευάζονται σε χώρες της 'Απω Ανατολής, όπως την Κίνα και την Ταϊβάν, οπότε τα μεταφορικά έξοδα είναι κατά πολύ λιγότερα απ΄ότι θα ήταν στις ΗΠΑ. Τα εργοστάσια εκεί είναι αληθινά "τέρατα" παραγωγής, με τους υψηλότερους ρυθμούς απόδοσης κι ευελιξία στις διαδικασίες. Η τεχνική εξειδίκευση που είναι διαθέσιμη σε αυτές τις εγκαταστάσεις απλώς δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο. Όταν όλα έχουν ωστόσο ειπωθεί, it's all about the money. Αφού η Apple και η κάθε Apple το γνωρίζει, ο κάθε πρόεδρος των ΗΠΑ το γνωρίζει, οι Κινέζοι ιδιοκτήτες εργοστασίων το γνωρίζουν, οι δημοσιογράφοι το γνωρίζουν, εμείς οι καταναλωτές το γνωρίζουμε... ας λείπουν οι "σε δεύτερο χρόνο" ανθρωπιστικές διαμαρτυρίες. Θέλει αληθινά να διαμαρτυρηθεί κάποιος; Δεν ξαναγοράζει προϊόν της Apple ή γενικώς της πλειοψηφίας των μεγάλων κατασκευαστών. Αλλά το κάνει; Δεν το κάνει. Κατά μέρος τα ανθρωπιστικά δάκρυα, λοιπόν. Λερώνουν την οθόνη του iPad...

Κώστας Φάρκωνας kfarkonas@athinorama.gr